Surinaams-Nederlandse uitspraak
Het is moeilijk te beschrijven hoe ‘het’ Surinaams-Nederlands klinkt. De uitspraak verschilt bijvoorbeeld afhankelijk van de situatie (formeel of informeel) en de moedertaal van de spreker (kan een andere taal zijn dan Nederlands). Als je dit filmfragment op YouTube (een informatiefilmpje van de Centrale Bank) beluistert, krijg je een indruk van hoe de standaardtaal in Suriname klinkt (na 11 minuten is er een tekenfilmpje in het Sranantongo). Een andere YouTube-video waarin verschillende sprekers aan het woord komen, vind je hier. Er zijn ook diverse luisterfragmenten van Surinaams-Nederlands op de website van het Meertens Instituut te vinden. Hieronder bespreken we een paar uitspraakverschijnselen van het Nederlands in Suriname. Voor literatuur, zie bv. het werk van De Bies, Buma, Essed-Fruin & Gobardhan-Rambocus in de literatuurlijst.
Inhoudsopgave 1. Uitspraak van klanken 2. Klemtoon 3. Intonatie |
Farid is een Surinaamse student. Hij stelt vast dat Surinamers van Javaanse afkomst het Nederlands anders uitspreken dan Surinamers met een Hindoestaanse achtergrond.
Uitspraak van klanken
Klank | Beschrijving Suriname | Luistervoorbeeld Suriname | Beschrijving Nederland | Luistervoorbeeld NL/B |
---|---|---|---|---|
w | Surinamers spreken de w uit met geronde lippen: een bilabiale w (zoals de beginklank van het Engelse why); zie ook dit stukje over de Surinaamse w. Een bilabiale uitspraak is ook gebruikelijk in België. | Wie wil er nog water? Dit woord is nieuw. | De Nederlandse w wordt meestal labiodentaal uitgesproken, dat wil zeggen dat je je boventanden op je onderlip zet en lucht door de open ruimte laat stromen. Een bilabiale uitspraak komt voor aan het eind van een woord als nieuw. | Wie wil er nog water? (Nederland) Wie wil er nog water? (België) |
ei/ij | Bij de tweeklank ei/ij wordt weinig gediftongeerd. | Hij heeft buikpijn. goede reis | Door Nederlanders wordt bij tweeklanken zoals ei/ij en ui duidelijk gediftongeerd, soms zo sterk dat blijven klinkt als blaiven (vooral Poldernederlands). In België daarentegen is de uitspraak van de ei/ij nog veel vlakker dan in Suriname. | Hij heeft pijn in de buik. (Nederland) Hij heeft buikpijn. (België) |
v/z | In het Surinaams-Nederlands is een stemloze uitspraak van v en z wijd verspreid. De v-uitspraak schuift vaak op naar een f waardoor je bijna geen verschil meer hoort tussen vel en fel. | een zak vol verse vruchten | Verstemlozing van v en z komt ook in Nederland voor (veel vaker dan in België). | een zak vol verse vruchten (Nederland) een zak vol verse vruchten (België) |
r | Altijd een tongpunt-r, met trilling voor in de mond. | raar maar waar ja hoor | Er komen veel andere realisaties van de r voor, zoals de huig-r en de Gooise r. | raar maar waar (Nederland) |
l | Bijna altijd retroflex: de gekrulde tongpunt wordt tegen het gehemelte getild. | heel veel geld | Er komen andere realisaties van de l voor. | heel veel geld (Nederland) |
g | De g is in Suriname wat zachter en minder naar achter gearticuleerd dan in (noordelijk) Nederland. Maar hij is niet zo zacht als in zuidelijk Nederland en België. | Gert gaat naar Groningen. | In een groot deel van Nederland is de harde g gebruikelijk. | Gert gaat naar Groningen. (Nederland) |
eind-t | De t wordt op het woordeinde wel eens weggelaten. Omgekeerd komt hypercorrecte insertie van de t voor (bv. borstkast). | het stopcontak Als je terugblik,… | Eind-t wordt meestal uitgesproken in de standaardtaal. | het stopcontact Dat kan ik niet. (Nederland) |
eindklinker | Klinkers op het woordeinde worden kort uitgesproken, vb. diplomah, mammah | het diploma van mama | In Nederland zijn klinkers op het woordeinde lang (in België kunnen ze ook kort zijn). | het diploma van mama (Nederland) het diploma van mama (België) fysica fysica (België) |
Klemtoon
In sommige woorden kan het gebeuren dat Surinamers de klemtoon anders leggen dan Nederlanders of Belgen. Maar ook in een Surinaams-Nederlandse zin kan de klemtoon ergens anders liggen dan in Europees Nederlands, bv. op het laatste werkwoord (De gedelegeerden zijn op maandag in Madrid gekómen).
Nederlands in Europa | Nederlands in Suriname |
---|---|
nieuwsagentschap | nieuwsagentschap |
pompoen | pompoen |
Intonatie
Het Surinaams-Nederlands kent soms een andere intonatie dan het Europees Nederlands. In Nederland en België is het normaal dat de toon aan het eind van een mededelende zin daalt. In Suriname gebeurt dat niet. Daardoor kan een neutrale mededeling van een Surinamer bij Nederlanders of Belgen juist niet neutraal overkomen, maar een beetje verontwaardigd klinken.
Vergelijk met: Belgische en Nederlandse uitspraakverschijnselen