Homo of gay? In dit onderdeel behandelen we verschillende benamingen voor homo’s en lesbiennes in Nederland, België en Suriname. Naast neutrale termen bestaan er informele benamingen. Hoewel we ook enkele voorbeelden van scheldwoorden noemen, doe je er natuurlijk best aan alleen de neutrale termen te gebruiken!
Het neutrale woord om een man aan te duiden die een seksuele voorkeur heeft voor andere mannen is homoseksueel (ook wel homofiel) of kortweg homo. Voor vrouwen is het lesbienne, in informeel taalgebruik vaak afgekort tot lesbo (volgens ons vooral in Nederland). Vooral in België wordt de omvattende term holebi gebruikt om te verwijzen naar de groep van homo’s, lesbiennes en biseksuelen (personen die zich tot beide geslachten aangetrokken voelen).
Meer lezen?
Op websites zoals deze vind je informatie over homoseksualiteit met bijbehorende Nederlandse begrippen.
Lees hier een forumdiscussie over benamingen voor homo’s.
Raadpleeg ook eens de website van COC Nederland, de belangenvereniging voor homo’s en lesbiennes.
Net zoals in andere lexicale velden valt ook hier op dat er in Suriname veel invloed is uit het Spaans. Woorden als pato en maricon worden daar naast homo gebruikt, maar zijn in Nederland en België totaal onbekend. In Suriname wordt de naam mati’s gebruikt voor vrouwen die een relatie met elkaar hebben. Het gaat dan niet noodzakelijk om een seksuele relatie tussen vrouwen, maar wel om gescheiden vrouwen die hun huishoudens samenvoegen, waarbij de ene voor de kinderen zorgt en de andere voor het inkomen. Tot slot bestaan er in het Sranantongo scheldwoorden voor homo’s die behoren tot de Surinaamse dottaki (vuile taal, schuttingtaal) en die we hier dus liever niet noemen. Bekijk eens deze YouTube-video over de acceptatie van homoseksualiteit in Suriname.
Janet, soms ook jeannet(te) is een woord dat in België in de spreektaal gebruikt wordt om homo’s aan te duiden (zie bijvoorbeeld in het Vlaams Woordenboek). Het Prisma Handwoordenboek definieert janet als een beledigende benaming voor een homoseksueel, waarbij de vrouwelijkheid ervan beklemtoond wordt. Door de vernederende bijklank beëindigde de telecomoperator Proximus inwebsites rond homoseksualiteit zijn Suriname Men United en deze 2008 het gebruik van het woord in een reclamespot. Dat gebeurde op aanraden van de Jury voor Ethische Praktijken inzake reclame (JEP). Klik hier voor het volledige juryverslag. Yvan Brys, de voorzitter van de Holebifederatie, gaf aan dat de term ook een tijd als geuzennaam werd gebruikt. Een geuzennaam is een woord dat als scheldwoord bedoeld is, maar door de betroffen groep als naam voor zichzelf gebruikt wordt. Binnen die groep wordt de betekenis van het woord als neutraler gezien dan wanneer buitenstaanders het gebruiken. Typisch voor een geuzennaam is echter dat de gevoelswaarde ervan sterk kan schommelen van persoon tot persoon, van plaats tot plaats, van tijd tot tijd. Brys vergelijkt de gevoelswaarde van het woord janet met die van makak – een scheldwoord dat in Vlaanderen weleens voor ‘Marokkaan’ gebruikt wordt (bron: De Standaard, 22.12.2008).
Flikker en poot zijn twee andere informele benamingen voor een mannelijke homoseksueel. Ze komen volgens allebei voornamelijk in Nederland voor en nauwelijks in België. Flikker krijgt in Van Dale de verklaring ‘mannelijke homoseksueel’ met als label ’informeel’, terwijl Prisma flikker als scheldwoord beschouwt dat vaak als geuzennaam aanvaard is. Het is natuurlijk niet te verwarren met flik, een Belgisch-Nederlands spreektaalwoord om een politieagent aan te duiden (in Nederland smeris). Bij poot (‘mannelijke homoseksueel’) geeft Van Dale zowel het label ‘scheldwoord’ als ‘informeel’ (in die volgorde), terwijl Prisma het alleen ‘informeel’ noemt. Er staan geen geografische labels bij. Hetzelfde geldt voor mietje, een informele benaming voor een homoseksuele man die overdreven vrouwelijk gedrag vertoont (Prisma). Een pot is een informeel woord voor lesbienne, dat echter ook vaak als scheldwoord wordt gebruikt en in Nederland en België voorkomt. Op YouTube kun je een video bekijken over de Gay Parade in Amsterdam van 2017.
Gay / coming out
Een neutrale oplossing is ook om uit te wijken naar een andere taal, en bijvoorbeeld het Engelse gay als adjectief voor ‘homoseksueel’ te gebruiken. Openlijk uitkomen voor je homo- of biseksualiteit kan met het Engelse coming out aangeduid worden, maar het Nederlands heeft ook een eigen uitdrukking: uit de kast komen. Op YouTube kun je een spotje bekijken waarin homoseksuele voetballers aangemoedigd worden om ‘uit de kast te komen’.
