De standaardtaal in België is de gemeenschappelijke variëteit die in principe iedereen kan verstaan, lezen en schrijven. Volgens de Belgische wet is ‘Nederlands’ de officiële naam van de taal in het noorden van België. Vroeger probeerde België de norm van de standaardtaal in Nederland te volgen. De geschreven standaardtaal in Nederland werd al vanaf de zeventiende eeuw ontwikkeld. Tegenwoordig is er ruimte voor een eigen, Belgisch-Nederlandse versie van de standaardtaal. Die wordt bijvoorbeeld gebruikt op televisie. In andere communicatiesituaties is het gebruik van de standaardtaal niet zo vanzelfsprekend.
België nam vroeger de standaardtaal van Nederland als voorbeeld. Dat is vandaag anders. Belgische taalgebruikers hebben zich lange tijd gericht naar de standaardtaal in Nederland, waarvan de geschreven versie al eeuwen geleden ontstaan en vastgelegd is. Vandaag zijn veel taalwetenschappers het erover eens dat er in België een eigen standaardtaal is gevormd met eigen kenmerken. Maar er is nog geen systematische beschrijving van welke elementen algemeen gebruikelijk zijn in Nederlandstalig België en welke elementen alleen regionaal of dialectisch zijn. Tot nu toe bestaat er dus geen officiële erkenning van een eigen Belgisch-Nederlandse standaardtaal.
Vlaamse taalgebruikers hechten een grote normatieve waarde aan het Nederlands op de Vlaamse openbare omroep (VRT). Daarom noemen sommigen de standaardtaal in België ook ‘VRT-Nederlands’. De VRT wil zelf graag “de norm voor de Belgische variant van de Nederlandse standaardtaal” zijn. Het taalbeleid van de VRT is uitgeschreven in het Taalcharter (1998). Taaladviseur Ruud Hendrickx pleit voor een op het noordelijke Nederlands georiënteerde standaardtaal met ruimte voor Vlaamse elementen. Daarmee bedoelt hij bijvoorbeeld woorden die in Vlaanderen algemeen gangbaar zijn en die door taalgevoelige Vlamingen niet als regionaal worden beschouwd. Omdat er geen wetenschappelijke beschrijving van dit soort elementen bestaat, bepaalt de VRT (en in principe dus de taaladviseur) zelf wat wel en niet tot de standaardtaal behoort. (Zie ook de reportage over televisienederlands in Taalschrift)
Het gebruik van standaardtaal is in België helemaal niet vanzelfsprekend. In België spreken mensen in het dagelijks leven vaak Tussentaal en regionale talen of dialecten. Er bestaat eigenlijk geen losse vorm van de standaardtaal voor dagelijks gebruik. De openbare omroep VRT probeert “een aantrekkelijke spreektaalvariant van de standaardtaal” te verspreiden. Die is wel gebruikelijk in de context van radio en televisie, maar ze vindt niet echt ingang in het dagelijks leven van de Belg. De verhouding tussen standaardtaal en Tussentaal in België is complex.
Waarom is de taalsituatie in België vandaag zo complex? Om dit te begrijpen, moet je iets weten van de geschiedenis van de taalverhoudingen in het land.
